** Afya ya Akili kwa Vijana Tanzania: Tatizo Linalokua Kimya Kimya**

Utangulizi

Afya ya akili ni sehemu muhimu ya ustawi wa mtu binafsi na jamii kwa ujumla. Hata hivyo, katika mazingira yetu ya Tanzania, afya ya akili kwa vijana bado ni suala ambalo linakumbwa na ukosefu wa uelewa, rasilimali na usaidizi wa kutosha. Katika kipindi hiki cha mabadiliko ya kijamii na kiuchumi, vijana wanakumbwa na changamoto mbalimbali za kisaikolojia kama msongo wa mawazo, unyogovu, na hata mawazo ya kujiua. Makala hii inalenga kuchambua tatizo hili, sababu zake, athari kwa jamii na kutoa mapendekezo ya suluhisho.

Hali Halisi Nchini Tanzania

Takwimu rasmi zinaonyesha kuwa matatizo ya afya ya akili yanazidi kuongezeka miongoni mwa vijana. Ripoti za taasisi kama Muhimbili na Wizara ya Afya zinaonyesha ongezeko la visa vya vijana wanaotafuta msaada wa afya ya akili. Hata hivyo, idadi kubwa ya vijana hawawezi kupata huduma bora kwa sababu ya ukosefu wa wataalamu, stigma ya jamii, na ukosefu wa huduma rasmi katika shule na vyuo.

Mfano ni vile katika chuo kikuu cha Dar es Salaam ambapo visa vya matatizo ya kisaikolojia kwa wanafunzi vimeongezeka mara mbili katika miaka mitano iliyopita, huku taasisi nyingi za elimu zikikosa mtaalamu wa afya ya akili.

** Chanzo cha Changamoto**

Ukosefu wa elimu na uelewa:* jamii bado inadhani matatizo ya akili ni ukatili wa kiroho au maovu. Ukosefu wa wataalamu wa afya ya akili:* nchi ina daktari mmoja wa afya ya akili kwa kila mikoa kadhaa, na upungufu wa washauri wa kisaikolojia. Huduma duni za afya ya akili mashuleni na vyuoni:* hakuna sera thabiti ya kuingiza huduma hizi kama sehemu ya mtaala. Mabadiliko ya kijamii na kiuchumi:* umasikini, ukosefu wa ajira, na unyanyasaji vinachangia msongo wa mawazo kwa vijana. Stigma na unyanyapaa:* vijana wengi hawawezi kuzungumza kuhusu matatizo yao kwa hofu ya kudharauka.

Athari kwa Jamii na Taifa

Tatizo hili lina madhara makubwa kama vile ongezeko la visa vya kujiua miongoni mwa vijana, kupungua kwa ubora wa elimu, na kupungua kwa ushirikiano wa kijamii. Viongozi wa taifa na asasi za afya wanapaswa kuelewa kwamba afya ya akili si tu suala la mtu binafsi bali ni changamoto ya kitaifa inayohitaji usaidizi wa pamoja.

• Ukosefu wa mafunzo maalumu kwa walimu kuhusu afya ya akili.
• Ukosefu wa miundombinu ya kutoa ushauri nasaha mashuleni.
• Upungufu wa rasilimali za kifedha kwa huduma za afya ya akili.
• Huduma nyingi za afya ya akili zinapatikana tu katika hospitali kuu za miji mikubwa.

** Mapendekezo ya Kisera na Kijamii**

• Kuanzisha sera za kitaifa za afya ya akili zinazojumuisha elimu na msaada mashuleni na vyuoni.
• Kuongeza mafunzo kwa walimu, washauri na watendaji wa afya.
• Kutoa elimu kwa jamii kuhusu afya ya akili ili kupunguza stigma.
• Kuwekeza katika rasilimali watu na vifaa kwa ajili ya huduma za afya ya akili.
• Kutoa usaidizi wa haraka kwa vijana wanaoonesha dalili za matatizo ya akili.

** Hitimisho**

Afya ya akili kwa vijana ni suala la msingi ambalo linahitaji kutiliwa mkazo zaidi katika sera za afya na elimu nchini Tanzania. Kupunguza stigma, kuimarisha huduma, na kuongeza uelewa ni njia muhimu za kuleta mabadiliko chanya. Tuna wajibu wa pamoja kuhakikisha vizazi vijavyo vina afya bora ya akili ili kuleta maendeleo endelevu ya taifa letu.